Δε λέει να αρχίσει αυτός ο Σεπτέμβρης. Θα προτιμούσα να ήμουν στο στρατό, έλεγα αστειευόμενη, κάποιος να με πάρει με το ζόρι και να με βάλει σε μία καταναγκαστική εργασία. Να μου τον αρχίσουν οι άλλοι αυτόν τον Σεπτέμβρη. Από πού να την αρχίσεις αυτή τη ζωή; Τι να ’χει σημασία; Και χθες βρέθηκα να ακούω ιστορίες για το στρατό. Για τουαλέτες που χρησιμοποιούν 250 άτομα και καθαρίζονται από έναν με ένα καπάκι χλωρίνης. Και να μιλούν για ανοργανωσιά. Θυμάμαι τα Άσυλα του Goffmann. Ο στόχος των κλειστών ιδρυμάτων είναι να χάνεις το πρόσωπό σου. Την αξιοπρέπειά σου. Με κάθετί που κάνεις να νιώθεις λιγότερο άνθρωπος. Όταν σου παίρνουν τα ρούχα, όταν σου δίνουν πιο μεγάλα παπούτσια από το νούμερό σου, όταν σου στερούν την οδοντόκρεμα, όταν τρως τόσο, ώστε ποτέ να μη χορτάσεις αρκετά. Το υλικό είναι τόσο πνευματικό, σκέφτομαι. Όπως το βλέμμα του άλλου. Σου το παίρνει ή στο δίνει. Κι ας ξέρεις ότι σε έχει στην καρδιά του, θες και το βλέμμα για να νιώσεις άνθρωπος. Το βλέμμα μπροστά στους άλλους. Το υλικό είναι πνευματικό. Όταν τα βιβλία γίνονται DVD, κάποια παιδιά θα τα στερηθούν, γιατί δεν έχουν όλα laptop να φέρουν στο σχολείο.
Πρέπει να αρχίσει αυτός ο δύσκολος σεπτέμβρης. Ακούω στη βουλή τη συζήτηση για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση και τις δομές ψυχικής υγείας που κλείνουν. Ακούγεται σα σκύλευση στα σώματα των άλλων, που δε θα στερηθούν απλά τα περισσότερα, θα γίνουν κάτι άλλο, με τρόπο ακόμα πιο κρίσιμο, ακόμα πιο επείγοντα, ακόμα πιο οριακό από τον τρόπο που νιώθουν να χάνουν την ταυτότητά τους οι δημόσιοι υπάλληλοι. Αυτό είναι το θέμα έτσι κι αλλιώς. Δε διαβάζαμε στα σώματα των άλλων, των ξένων, των αλλόκοτων και παράξενων τα σημάδια του κοινωνικού συμβολαίου. Ήταν εκεί και είναι ακόμα και αυτό το Σεπτέμβρη: στις ομοφοβικές επιθέσεις στο γκάζι και αλλού, στις ρατσιστικές επιθέσεις στον Άγιο Παντελεήμονα, στον Ασπρόπυργο, στο Ρέντη και αλλού, στις αντισημιτικές επιθέσεις που μπορούν και υπερασπίζονται το δίκιο τους στις αίθουσες των δικαστηρίων. Στις ίδιες διαδικασίες βίαιης πειθάρχησης και κανονικοποίησης υποκείμεθα όλοι και όλες, ανεξάρτητα από την πολιτική θέση που παίρναμε. Παρόλο που το να είσαι σε ευνοϊκή κοινωνική θέση είναι το αποτέλεσμα μια τυχαίας συγκυρίας που μπορεί να τη χάσεις ανά πάσα στιγμή. Γι’ αυτό μη βαυκαλίζεσαι πάνω στα προνόμια.
Αν αξίζει να προκύψει κάτι από την ήττα, εκεί που νόμιζες ότι ήσουν εξασφαλισμένη, ότι έχεις ακίνητα και αυτοκίνητα, παιδιά που σπουδάζουν και σου μοιάζουν, που θα μεγαλώσουν κανονικά και θα παντρευτούνε κανονικά, και τώρα ανατρέπονται όλα και όλοι νιώθουν άγχος και ανασφάλεια, αν αξίζει για κάτι η εθνική τους ήττα είναι γιατί μόνο από την απώλεια μαθαίνεις να γίνεσαι άνθρωπος, μόνο απ’ την ήττα μαθαίνεις να μπαίνεις με σάρκα και οστά στη θέση αυτού που υποφέρει, όχι για να πεις ένα μαλακισμένο ‘έχουν όλοι προβλήματα’, αλλά για να μη βρεθείς ούτε στα λόγια στη θέση του θύτη, για να μη ζηλέψεις τη θεση των θυμάτων που τους αξίζει να είναι στο επίκεντρο. Τόσα χρόνια, η μάνα κουράγιο, η ελλαδίτσα η ψωροκώσταινα, γινόταν αυτό που έγινε πατώντας επί πτωμάτων. Απέστρεφε το βλέμμα από τα πιο στιγματισμένα σώματα, τα σώματα που δεν μπορούσε να μην κοιτάξει. Βλέμμα από σάρκα (που σημαδεύεται) και οστά (που τσακίζουν).
